Maandag 23 oktober
Battambang: M heeft net voor het slapen gaan een dikke kakkerlak de deur uitgezet, daarna slaap je net even wat anders :(. Na een wat onrustige nacht gaan we ontbijten. Ook hier (zoals in het Khmer mansion) moet je je bestelling doorgeven. In het Khmer hadden ze werkelijk een verrukkelijk Aziatisch ontbijt. We zaten ‘s morgen al aan de fried noodles en de fried rice, R had ook wat verse chili’s erin, dus een pittig ontbijt. Hier in Battambang is het ontbijt wat minder uitbundig. Maar uiteindelijk komen er hier ook fried noodles. Hier gooien ze alles in de soep maar daar zijn we niet zo van. Dus we hebben noodles zonder soep, maar gebakken. Het smaakt aardig niet meer dan dat. Om 8.30 uur staan we klaar en de chauffeur en de nieuwe gids mr Hahn ook. Een oude tanige man met een oversized camouflage pak aan. Er staan vandaag verschillende activiteiten op het programma. We starten met de bamboetrein. Maar voordat we daar aankomen moeten we eerst nog een hele grote zwarte meneer met een kom en een stok op de foto zetten. Een beeld welteverstaan. Het boegbeeld van Battambang (spreek uit: Badtambong).
Verder over de bamboetrein: Vroeger reed hier de trein van Phnom Penh, via Battambang naar de Thaise grens, maar die rijdt al jaren niet meer. Op de treinrails is provisorisch een treinstel (2 x 2;mtr) gemaakt met als zit gedeelte een bamboemat. De lokale bevolking maakte gebruik van dat soort treintjes. Nu hadden we inmiddels gelezen dat het maar de vraag is of dat ding nog rijdt. Nou nee dus. Zeggen en schrijven was er nog maar 1 bamboetrein die ze op een stuk rails hebben staan. Ze zijn bezig om de gehele rails van Phnom Penh tot aan Bangkok te vernieuwen en vanaf 2020 moet de nieuwe spoorwegverbinding worden geopend. Ze hebben dus de oude rails weggehaald en niks geen twee uur durende tocht met de bamboetrein. M gaat er voor de foto nog even opzitten en rijdt 5 meter heen en weer. Gelukkig hebben we de beelden nog. Ter compensatie krijgen we een heuse miniatuur bamboetrein aangeboden (er was nl nog wel meer mis gegaan…).
Dan vervolgen we de rest van het programma. We beginnen met hoe sticky rice wordt gemaakt en we mogen het proeven. In een bamboestok met rijst, kokosmelk, zwarte bonen en een juiste temperatuur wordt in een paar uur deze rijst ‘s morgens vroeg gemaakt. Daarna komen de inkopers die het vervolgens op de markt gaan verkopen. We vervolgen onze toer naar de tempel E Phnom uit de 11de eeuw. Bij deze tempel ligt de “Well of shadows”. In de tijd dat Pol Pol met zijn Rode Khmer aan de macht waren zijn in dit tempelcomplex heel veel mensen vermoord. Pol Pot had niks met religie en jaagde de monniken uit de tempel en maakte er een gevangenis van waar mensen min of meer doodgemarteld werden. De lijken werden daarna in een klein meertje gegooid dat binnen de tempel ligt. Men heeft de honderden lijken daar laten liggen. Het is echt gruwelijk hoe ze hier met hun eigen volk zijn omgegaan. De ouders van de gids zijn ook vermoord. Zij stonden te boek als rijk omdat ze 5 ha aan rijstvelden hadden. Later op de dag bezoeken we de grotten waar ze vermoord zijn. Het bezoek hakt er in.
Dan bezoeken we wat luchtiger taferelen. Eerst gaan we kijken hoe er vispasta wordt gemaakt. Hiervoor heb je een stevige maag en een knijper voor op je neus nodig. Het is een smerige bende en de arbeidsomstandigheden (temperatuur van boven de 30 graden, je zit op de grond, je hebt geen beschermende kledij enz) is erg. Jonge kinderen zijn de vissen aan het ontschubben en fileren. Ook hier hebben gelukkig de foto’s nog (en de geur in je neus blijft wel even hangen :)). Dan op naar de loempia’s. Hoe wordt rijstpapier gemaakt. Dat hebben we wel vaker gezien. We krijgen een fresh en fried springroll aangeboden. Best lekker!
Onderweg naar de rijstwijn komen we nog een koeienstal tegen en jonge kindertjes die nieuwsgierig naar ons zijn. We proeven van rijstwijn, wat iets van sake weg heeft. We vinden het niet te hachelen. In Cambodja eten ze veel bananen. De bananen snijden ze in de lengte in hele dunne plakjes. Deze worden gedroogd (de wespen zijn er ook gek op) en wordt gegeten als snack. Dat is het enige wat M wel aardig vindt van de banaan :(. Bij het huis staan hele grote aardewerken potten waarin het regenwater wordt opgevangen. Dit is het drinkwater voor de bewoners. Dan gaan we lunchen en daarna worden we afgeleverd bij het hotel. Het eerste gedeelte van de excursie zit erop. We plonsen het zwembad in. Heerlijk.
Het tweede gedeelte van de excursie start in de namiddag. Via een zeer landelijke route door de rijstvelden, een brug, een boom met vleermuizen rijden we naar de berg Phnom Sompov. Deze berg is 140 meter hoog met slecht wegdek. We gaan daarom per jeep verder. We gaan eerst naar een kleinere grot die gebruikt werd door de rode Khmer. Veel lichamen zijn hier gevonden. Daarna naar een grotere tempel. Hier staat een tempel bij en wat beelden waarin de gruwelijkheden worden uitgebeeld. Gruwelijk. In de grot wordt verteld hoe de mensen worden vermoord. Vaak de keel doorgesneden of ze werden levend de grot ingegooid. Erg naar allemaal. We gaan nog hoger. Daar staat een buddhabeeld en heb je een prachtig uitzicht over Battambang. Dan dalen we af en wordt M op een stoel geplant. Wachten op het uitvliegen van duizenden vleermuizen. Na een tijdje begint de vlucht. Een overweldigend gezicht. Minuten lang zie je slierten vleermuizen uit de grotten komen. Ze vliegen richting Battambang. Ze eten insecten en rond 3/3.30 uur gaan ze weer terug de grot in.
Dinsdag 24 oktober
We worden door Mr Leap opgehaald om naar Phnom Penh te rijden. Een tocht van 4,5 uur. Ruim 4,5 uur hobbelen over de slechte wegen hier. Toch vliegt de tijd best wel snel voorbij. Mr Leap vertelt ons nog van alles. M verstaat er bar weinig van. Gelukkig kan R het vertalen. Onderweg lunchen we in een fancy met airco restaurant. Maar helaas vinden we er niks aan. We hebben hier in Cambodja wel lekkerder gegeten. Onderweg komen we de gebruikelijke taferelen tegen: veel te zwaar beladen brommers, vreemde manoeuvres (het gaat altijd nog net goed), vrachtwagen vol geladen, tuktuks, motorcows enz. Je wilt alles wel fotograferen. Het landschap is landelijk en vol met rijst. We zien hele mooie huizen maar het merendeel zijn krotjes. Overal ligt vuil. Ook rondom de huizen. Allemaal plastic. Onderweg hebben we een paar buien. Toch is het ruim 30 graden. Als er een buitje is daalt het naar 27 graden. Tussen de middag komen we aan in Phnom Penh. Een totaal andere stad dan de andere 2. Het is veel drukker. Het is een gekrioel op de weg. Het hotel Ohana staat tussen de restaurantjes en de barretjes. Allemaal toeristen. Voor ieder hotel staan tig tuktukken. Aan het eind van de straat begint de locale markt. Die ruik je van verre. We zijn er nog langs gelopen maar de stank joeg ons weg. Tijdens het verkenningsrondje zagen we veel bedelaars, veel verkopers (veelal hele jonge kinderen) en veel oude kerels met jonge Cambodjaanse meisjes aan de arm. Het is even een omschakeling. Aan het eind van de middag gaan we een “cruise” maken om de zonsondergang te zien op de Mekong en Tonle Sap Rivier. Nou is het erg bewolkt dus geen fraaie zonsondergang maar we hebben mooi uitzicht op Phnom Penh, zien het paleis en komen uit bij een “kruispunt” waar alle rivieren bij elkaar komen. Het is een mooi uitje.
‘S avonds eten we lekker waar het de hele avond happy hour is. We zijn happy :).
Woensdag 25 oktober
Deze dag stad in het teken van de Khmer Rouge. We worden om half 9 opgehaald. We gaan eerst naar Choeung EK “the Killing Fields”. Dit omdat het verkeer “killing” is. We gaan daarom ook met de auto en niet met de tuktuk. Je zou vergaan van de uitlaatgassen. We kijken onze ogen uit. Het verkeer is 1 warboel. Als we de stad Phnom Penh uit zijn is het gelijk een stuk rustiger. Het wegdek houdt in eens op. We moeten naar de andere kant van de weg. Met veel vijven en zessen komen we zonder brokken aan de overkant. Dan kunnen we weer een stukje verder en doen we de excersitie nog een keer. Het is een hete dag. Er zijn meerdere toeristen bij Choeung EK. Er komen zo’n 700 bezoekers per dag naar the killing fields. De gids neemt ons eerst mee naar een kamertje waar een video vertoond wordt. Dit duurt ongeveer een kwartier en het is van zeer slechte kwaliteit. We hebben ons ingelezen en de gids verteld ook nog veel. Het is eerste wat opvalt is het monument met alle schedels erin. Iedereen kent dit monument vast wel. We lopen langzaam over het terrein heen. Je ziet hele grote gaten in de grond, de massagraven. Daar werden de mensen vermoord. Nooit doodgeschoten (ze wilden er geen kogels aan verspillen) maar met ander tuig. Stokken, scheppen enz. Pol Pot was zeer paranoia dus bijna iedereen werd op een gegeven moment verdacht, met name de mensen uit de steden. Maar op laatst liet hij ook mensen van zijn directe omgeving vermoorden omdat hij ze verdacht van samenzwering, dat ze bij de CIA hoorden enz. De meeste mensen die vermoord zijn komen dan ook uit de steden. Pol Pot wilde een agrarische staat van Cambodja maken. Hij vertrouwde de mensen van het platteland meer. Iedereen uit de steden werd overigens gesommeerd naar de landerijen te verhuizen. Onder het mom dat Phnom Penh gebombardeerd zou worden moest iedereen weg. Toen dat niet lukte schoten ze in het wilde weg om iedereen uit de stad te krijgen. Binnen een dag of 3 is het een spookstad geworden. De mensen die opgepakt werden in de omgeving van Phnom Penh werden naar de beruchte gevangenis S21 gebracht. Hier gaan we ‘s middags naar toe. Daar zaten ze ongeveer 3 maanden, belangrijke personen zaten er ongeveer 5 maanden. Daarna werden ze dus naar de killing fields gereden en gelijk vermoord. De omgeving van de killing fields was afgezet dus nieuwsgierigen konden hier niet komen. Tijdens de afslachting deden ze luide muziek aan zodat het geschreeuw niet te horen was. Het gaat je allemaal door merg en been. Ze hebben ook babylijkjes en kinderen gevonden. Onpasselijk word je ervan. Hoe kun je zoiets doen. De cijfers over het aantal doden lopen uiteen van 1,7 miljoen tot 3 miljoen. Als je langs de massagraven loopt zie je zo nu en dan nog kleding. Ze vinden nog steeds botten. Ze hebben daarom op sommige stukken bruggetjes gemaakt zodat je niet zomaar er overheen loopt.
We hebben wel even tijd nodig om bij te komen. We rijden weer terug naar de stad. We gaan langs de Russische markt. Een toeristen markt waar vroeger allemaal Russen stonden. Loney Planet heeft er daarom Russische markt van gemaakt. Het is er heet, heet, heet. En allemaal hetzelfde soort spul. T-shirts ed.
Dan is het tijd voor lunch. We worden naar een soort Van der Valk gebracht alleen dan veel en veel groter. Niet normaal. Je ziet door het bomen het bos niet. We vinden een hoekje waar ze verse noedels maken. Dat smaakt lekker ondanks de ellende die we net gezien hebben.
Dan gaan we naar het Genocide museum Tuol Sleng. Dit museum is gevestigd in een voormalige school en is door het Rode Khmer regime van 1975 tot aan de val in 1979 gebruikt als de beruchte gevangenis S21. Hier hangen de foto’s van de mensen die hier naar toe zijn gebracht. We zien de cellen voor belangrijke personen, vrouwen en mannen en de grote zalen. Het martelwerktuig. Gruwelijk allemaal. Uiteindelijk zijn er 7 mensen die de gevangenis hebben overleefd. Deze hadden allemaal een taak in de gevangenis. 4 kinderen hebben het overleefd. Waarvan er nog maar 2 leven. NIet alleen zijn er veel mensen vermoord. Maar er zijn er ook veel gestorven door ziekte, uithongering en het werken op het veld.
Het is een zeer indrukwekkende dag.
Travel - Vlog - Blog 